We kunnen er niet omheen deze maand, daarom ook in dit blog een stukje over de Oranje's. De band met het huis van Oranje in de Bommelerwaard is al een hele oude. Als eerste Gelderse stad schaarde Zaltbommel zich achter prins Willem van Oranje in 1572. Vanaf die tijd had de stad een soort status aparte en pas in 1602 keerde Zaltbommel terug in de Gelderse moederschoot. Willem van Oranje is verscheidene keren in Zaltbommel geweest net als zijn zoon prins Maurits. In die roerige jaren van de opstand tegen de Spaanse koning was Zaltbommel (nog) een belangrijk militair strategisch plaatsje. In de woelige jaren eind achttiende eeuw, zijn er aardig wat orangisten te vinden in de Bommelerwaard. In 1787 ondertekent een groot deel van de inwoners van Gameren een petitie voor Willem V waarin zij verklaren de prins als erfstadhouder en militair opperbevelhebber te 'respecteren en te helpen maintineren' (handhaven). De Zaltbommelse drukker annex uitgever Johannes Olivier was in die jaren de man achter de orangistische Geldersche Historische Courant.
Sinds de Oranje's onze koninklijke familie zijn hebben de meeste vorsten en hun wederhelften de Bommelerwaard bezocht. Voor Willem I en Willem II is het nog niet uitgezocht. Maar Willem III zette vanaf het water voet op Bommelerwaardse bodem toen hij de streek bezocht bij de watersnoodramp in 1861. Een bezoek dat op prent werd vereeuwigd.
Koningin Emma (van Waldeck-Pyrmont) is voor zover bekend niet in de Bommelerwaard geweest. Leuk is een berichtje in de Bommelsche Courant van 19 februari 1879 waarin met enig ongenoegen wordt gemeld dat het damesweekblad De Huisvrouw, geen melding heeft gemaakt van het huwelijk van Willem III met Emma. dat was toch ongehoord! Dat van alles een feestje te maken is blijkt wel uit de festiviteiten in 1929 toen Emma 50 jaar Nederlandse was, na haar huwelijk met Willem III in 1879. Wilhelmina en prins Hendrik, Juliana en prins Bernhard, Beatrix en prins Claus zijn allemaal wel op één of meerdere werkbezoeken geweest in de streek. Op 22 september 1911 brachten Wilhemina en Hendrik een bezoek (waarschijnlijk ook het eerste aan de Bommelerwaard) aan Zaltbommel. Ze kwamen een kijkje nemen bij de legermanoeuvres voor de stad. Pontonniers waren toen druk in de weer om een ponton te slaan over de Waal. Er is een foto van bewaard, net als van enkele andere bezoeken van Wilhelmina. Tijdens de eerste wereldoorlog was ze kort in Hedel waar ze het evacuatiestation bekeek. Het dorp had toen nog een eigen stationnetje op de lijn Utrecht-Den Bosch. Prachtig zijn de foto's uit 1926. Wilhelmina kwam toen poolshoogte nemen in de Bommelerwaard in verband met de dreiging van een watersnood.
Koningin Wilhelmina in Well op 8 januari 1926 in gesprek met een inwoner.
De eerste keer dat Juliana (zogenaamd 'incognito') de Bommelerwaard bezocht is waarschijnlijk op 15 maart 1929 geweest, toen ze samen met haar moeder de werkzaamheden van de ijsbreker 'Siberië' gadesloeg vanaf de Waaldijk, die druk doende was met het bevaarbaar houden van een vrijwel dichtgevroren rivier de Waal. Als koningin kwam ze in 1956 voor het eerst naar de Bommelerwaard. In Gameren kreeg ze een kistje aardbeien! Of die achter de rododendrons zijn gegaan zoals Wim Sonnevelt zo mooi typeerde in de sketch 'De stalmeester' is niet bekend.... Het eerste bezoek van Beatrix was zes jaar daarvoor. In augustus 1950 luisterde zij met haar zusje Margriet en haar vader de festiviteiten op in Zaltbommel ter gelegenheid van het 1100-jarig bestaan van de stad. Het laatste bezoek van een Oranje aan de Bommelerwaard dateert van 2005. Koningin Beatrix opende toen officieel kasteel Nederhemert. Het kasteel is één van de laatste, zo niet het laatste, monument in Nederland met oorlogsschade uit de Tweede Wereldoolrog dat hersteld is.
In de overwegend reformatorische Bommelerwaard was en is de aanhankelijkheid aan het 'huis van Oranje' vanaf de negentiende eeuw groot. Jubilea en inhuldigingsfeesten werden en worden uitgebreid gevierd. Vanaf Willem III is er meer en meer documentatie bewaard gebleven van al die feesten. Dat komt vooral omdat drukwerk tegen die tijd betaalbaar was en er feestgidsen, pamfletten en krantjes verspreid konden worden. In de archieven vinden we stukken over de festiviteiten ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van Willem III in 1874 en het 40-jarig jubileum in 1889. Kort daarvoor, 1887, werd ook de 70ste verjaardag van de vorst gevierd. In Zaltbommel verscheen op 31 augustus 1898 zelfs een geheel oranje gekleurde editie over de inhuldiging van het Bommelsch Nieuwsblad. Het is tot nu toe overigens de enige editie die van dit twee wekelijks verschijnende krantje bewaard is gebleven. In Well worden rond 31 augustus, de verjaardag van Wilhelmina, nog steeds feesten georganiseerd.
De aanhankelijkheid zien we ook terug in straatnaamgeving, namen van scholen en de aanwezigheid van verschillende koningsbomen. Ter gelegenheid van de inhuldiging van Willem-Alexander worden in alle kernen van de gemeente Zaltbommel bomen gepland. In de gemeente Maasdriel alleen in het dorp Hurwenen. Het is nu wachten op het eerste officiële bezoek van onze nieuwe koning aan de Bommelerwaard.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten